بازارساز خودکار یا AMM

بازار ساز خودکار یکی از ابزارهای مالی است که فناوری صرافی های غیرمتمرکز (DEX) را ممکن می‌سازد.

بازارساز خودکار (AMM) یا ایجادکننده بازار خودکار، یک پروتکل پرکاربرد برای ایجاد صرافی غیرمتمرکز (DEX) است. این پروتکل به طور کلی مبتنی بر یک سری فرمول‌بندی‌های ریاضی و اقتصادی است که به دنبال ایجاد یک رسانه متعادل است که به کاربران اجازه می‌دهد ارزهای دیجیتال را به صورت ایمن مبادله کنند و بنابراین از موقعیت‌های مخاطره‌آمیز یا غیرمولد برای تراکنش‌ها اجتناب کنند.

برخلاف صرافی‌های سنتی، DEXهای نوع AMM کاملاً مستقل هستند و کل عملکرد آنها الگوریتمی است. یک مثال خوب از این نوع صرافی  uniswap است که یکی از اولین نمونه هایی بود که از مدل AMM برای تجارت روی پلتفرم خود استفاده کرد.

البته AMM ها منحصر به دنیای ارزهای دیجیتال نیستند. اولین تجربیات با AMM از بازار مالی سنتی می آید، جایی که چندین سال است که وجود داشته است. در هر صورت، نحوه عملکرد AMM ها در دنیای ارزهای دیجیتال را توضیح خواهیم داد و اطلاعاتی را در اختیار شما قرار خواهیم داد که به شما در درک تکامل AMM و نحوه عملکرد آنها کمک می کند.

یک بازارساز خودکار (AMM) چگونه در دنیای ارزهای دیجیتال کار می کند؟

به طور کلی، یک AMM نوع DEX با یک صرافی سنتی تفاوتی ندارد. به عبارت دیگر فضایی است که در آن رمزارزها مبادله می شود و برای این منظور یک رابط کاربری و تمامی ابزارهای لازم برای انجام این عملیات ارائه می شود. با این حال، شباهت ها به همین جا ختم می شود، زیرا پشت همه اینها یک مدل عملیاتی کاملاً متفاوت وجود دارد.

اول از همه، اکثر MMA ها با استفاده از یک فرمول نسبتا ساده کار می کنند که به صورت ریاضی به شرح زیر است:

x * y = k

این  به چه معناست؟

x برای نشان دادن مقدار اولین توکن جفت (توکن A، در این مورد) که در یک مخزن نقدینگی قرار دارد، عمل می کند.

y برای نشان دادن مقدار دومین توکن جفت (توکن B، در این مورد) که در یک مخزن نقدینگی قرار دارد استفاده می‌شود.

و در نهایت k، که نشان دهنده ثابتی است که هر دو توکن را به هم مرتبط می کند و در طول عمر مخزن نقدینگی بدون تغییر باقی می ماند.

این فرمول برای ما روشن می کند که DEX های نوع AMM از مدل ارائه جفت معاملاتی مشابه صرافی های سنتی پیروی می کنند.

به عنوان مثال، ما می‌توانیم یک جفت BTC/USDT را در یک صرافی DEX نوع AMM معامله کنیم، به لطف این واقعیت که یک استخر نقدینگی وجود دارد که مقادیر مرتبط BTC و USDT دارد که از فرمول توضیح داده شده در بالا پیروی می‌کنند . نمونه ای از DEX که از این نوع فرمولاسیون استفاده می کند Sushi Swap، Uniswap V2 (Uniswap V3، از فرمول متفاوتی استفاده می کند)،  است.

البته، DEX های نوع AMM به فرمول توضیح داده شده در بالا محدود نمی شوند و به عنوان مثال، Bancor از یک تکنیک اختصاصی استفاده می کند که بسیار شبیه به آن طراحی شده است، اما چندین مزیت منحصر به فرد را ارائه می دهد که متناسب با نیازهای پلت فرم آنها طراحی شده است. به طور خلاصه، DEX AMM می‌تواند از فرمول‌های مختلف متناسب با نیازهای خود استفاده کند،که برخی پیچیده‌تر از سایرین‌ است.

استخر نقدینگی AMM ها

البته، عملیات AMM  ها بر عهده بازیگری است به نام استخرهای نقدینگی. این استخرها چیزی بیش از فضاهایی نیستند که توسط قراردادهای هوشمند کنترل می‌شوند که به ارائه‌دهندگان نقدینگی اجازه می‌دهند تا جفت‌هایی از توکن ها را برای آن نقدینگی جمع‌آوری کنند تا برای معاملات استفاده شود و در عوض برای هر تغییر ایجاد شده پاداش دریافت کنند.

.

جوایز در AMM

پروتکل‌های AMM اغلب دارای طرح‌های پاداش مختلفی هستند، از جمله پاداش نقدینگی، سهامداری و حقوق حاکمیتی، به منظور تشویق مشارکت در پروتکلی که آنها را اعمال می‌کند.

پاداش نقدینگی: ارائه دهندگان نقدینگی (LPs) برای عرضه دارایی به استخر نقدینگی پاداش دریافت می کنند، زیرا آنها باید هزینه های فرصت مرتبط با وجوه قفل شده در استخر را متحمل شوند. LP ها سهم خود را از کمیسیون پرداخت شده توسط کاربران DEX دریافت می کنند.

پاداش استیکینگ: علاوه بر پاداش نقدینگی، LP ها می توانند برای بهبود موقعیت پاداش های خود در پلتفرم، در پلتفرم مشارکت کنند. این به دنبال ترویج برگزاری توکن های LP و ارزش گذاری مجدد آنها است.

قانون حاکمیت: پاداش دیگری در AMM اجازه دادن به تصمیمات حاکمیتی در پروتکل است که با آن LPها می توانند در مورد توسعه پروتکلی که در آن مشارکت دارند تصمیم بگیرند.

انواع فرمولاسیون AMM

اکنون، در ابتدا توضیح دادیم که بیشتر بازارسازهای خودکار (AMM) در دنیای رمزارز از فرمول x * y = k استفاده می کنند، زیرا ساده است و کار خود را فوق العاده خوب انجام می دهد. با این حال، فرمول‌های دیگری هم در دنیای ارزهای دیجیتال و هم در نوع سنتی وجود دارد که عملکرد AMM را ممکن می‌کند و در اینجا به توضیح برخی از آنها می‌پردازیم:

بازارسازان با عملکرد ثابت (CFMM)

این یک نوع بازارساز خودکار (AMM) است که به طور گسترده در بازارهای مالی سنتی و ارزهای دیجیتال استفاده می شود. CFMM ها بر اساس عملکردی طراحی شدند که مجموعه ای از قیمت های را از پیش تعریف شده بر اساس مقادیر موجود دو یا چند دارایی ایجاد می کند. برخلاف صرافی‌های سنتی مبتنی بر سفارش، معامله‌گران به جای یک طرف مقابل خاص، با مجموعه‌ای از دارایی‌ها معامله می‌کنند. اصطلاح “عملکرد ثابت” به این واقعیت اشاره دارد که هر عملیاتی باید ذخایر را به گونه ای تغییر دهد که محصول آنها بدون تغییر باقی بماند (یعنی برابر با یک ثابت).

CFMM ها معمولاً سه شرکت کننده دارند:

بازرگانان: آنها یک دارایی را با دیگری مبادله می کنند.

ارائه دهندگان نقدینگی (LP): آنها با کمال میل معاملاتی را در مقابل پورتفویوی شما در ازای پورسانت می پذیرند.

داوران: آنها قیمت دارایی های موجود در آن سبد را با توجه به قیمت بازار در ازای کسب سود حفظ می کنند.

CFMM ها معمولاً برای معاملات بازار ثانویه استفاده می شوند و تمایل دارند که در نتیجه آربیتراژ، قیمت دارایی های فردی در بازارهای مربوطه را به طور دقیق منعکس کنند. به عنوان مثال، اگر قیمت CFMM کمتر از قیمت بازار مرجع باشد، آربیتراژها دارایی را در CFMM می‌خرند و آن را در مبادله بر اساس دفترچه سفارش برای کسب سود می‌فروشند.

بازارسازان محصول ثابت (CPMM)

CPMM ها رایج ترین نوع AMM در دنیای کریپتو هستند و در واقع منشأ آنها در این اکوسیستم است از زمانی که اولین پیاده سازی آنها در Uniswap بود و از این فرمول معروف می آید:

x * y = k

در این نوع AMM، مبادله هر مقدار از هر یک از دارایی ها باید ذخایر را به گونه ای تغییر دهد که وقتی کارمزد صفر است، حاصلضرب x * y برابر با k ثابت بماند. با این حال، به خاطر داشته باشید که از آنجایی که Uniswap پورسانت دریافت می کند، هر معامله در واقع k را افزایش می دهد و یک لغزش در فرمول ایجاد می شود تا زمانی که تا زمانی که تعادل در استخر برقرار نشود هیچ معامله ای امکان پذیر نباشد.

بازارسازان با جمع ثابت (CSMM)

یک بازارساز خودکار با جمع ثابت (AMM) یک پیاده‌سازی نسبتاً ساده از یک AMM با عملکرد ثابت است .

بازارساز میانگین ثابت (CMMM)

یک بازارساز میانگین ثابت تعمیم یک بازارساز محصول ثابت است که اجازه می دهد بیش از دو دارایی و وزن خارج از ۵۰/۵۰ باشد. اولین بار توسط Balancer معرفی شد.

سخنان پایانی

AMM یکی از ساختارهای اساسی است که اکوسیستم DeFi بر اساس آن استوار است که در سال های اخیر در اکوسیستم کریپتو شکل گرفته است. پروتکل‌های مختلفی که در حال حاضر از این مدل استفاده می‌کنند، نه تنها امکان‌سنجی، بلکه قابلیت اطمینان آن‌ها را به عنوان مدل‌های اقتصادی پایدار و عملی برای دستیابی به سیستم‌های مالی کاملاً مستقل و مطمئن نشان داده‌اند.

اگرچه، AMM فناوری‌ای است که هنوز هم می‌توان آن را بهبود بخشید، و دیدن اینکه چگونه آنها به طور واقعی‌تر و بیشتر با نیازهای بازار تطبیق می‌دهند، غیرمعمول نیست. یک مثال خوب از این وضعیت Uniswap است که سیستم AMM آن با نیازهای LP ها و کاربران خود سازگار شده است.