اگر کتاب معروف «آلیس در سرزمین عجایب» را خوانده باشید، احتمالاً میدانید که آلیس دختری بود که روزی در باغی پر از گل، خرگوش سفیدی را دنبال میکند و پشتسر او وارد سوراخی بزرگ در دل زمین میشود. آلیس در آنجا عجیبترین رویدادها و موجودات را مشاهده میکند.
دنیای بیت کوین هم مانند سرزمین عجایب است. نه تنها سفر خود بیت کوین از آغاز تا به امروز پر از پیچیدگی بوده است، بلکه سفر یک بیت کوینر (عاشق بیت کوین) هم به درون این سرزمین، شگفتیهای خاص خودش را دارد. در این مقاله که نوشته جیجی (Gigi)، نویسنده مطرح بیت کوین است، از ماجراجوییهای یک بیت کوینر و خودِ بیت کوین میخوانید.
بخش اول: سفر یک بیت کوینر
واکنش طبیعی بیشتر افراد در اولین برخورد با بیت کوین، رد کردن آن است. کدام یک از شما از ابتدای آشنایی با ایده «پول جادویی اینترنتی» و اینکه این پول میتواند مشکلاتی را در جامعه حل کند، آن را رد نکردید؟ اولین واکنشی که خود من (نویسنده اصلی مطلب) نشان دادم این بود:
«عمراً کار کنه. دیر یا زود هک میشه و این پول اینترنتی مضحک برای همیشه به باد میره».
بگذریم که الان افسوس میخورم؛ اما خودم را اینطور دلداری میدهم که تنها نبودهام و واکنش خیلیها همینطور بوده است.
واقعیت این است که تعداد بیت کوینرهایی که بلافاصله دشواری وضع موجود و جاذبه بیت کوین را درک کرده باشند بسیار کم است. بیشتر ما قبل از آنکه نگاه دقیقتری به بیت کوین بیندازیم، بیدلیل با آن مقابله کردهایم.
بهطور خلاصه، یک بیت کوینر از لحظه آشنا شدن با بیت کوین، این مراحل را طی میکند:
۱. هرگز کار نمیکنه.
۲. ای بابا، پس چرا هنوز از بین نرفته؟
۳. انگار چیز جالبیه …
۴. چاله خرگوش را میبیند.
۵. به آن وارد میشود.
۶. و دود از کله او بلند میشود.
ورود به دنیای ناشناخته بیت کوین را میتوان تا حدودی به تابلوی نقاشی معروف موریس اشر (M.C. Escher) مانند کرد. تصویر این نقاشی را برایتان گذاشتهایم تا ببینید چه هرج و مرجی در آن هست: انگار بالا پایین است، پایین بالاست، واقعاً نمیتوان جهت نقاشی را مشخص کرد. در نگاه اول بسیاری از چیزها بیمعنی بهنظر میرسند و هرچه بیشتر به آن نگاه میکنیم بیشتر گیج میشویم. بااینحال، در این هرجومرج نوعی نظم وجود دارد. فقط مشکل اینجاست که در لحظه اول نمیتوان آن را دید. بیت کوین هم همینطور است.
شاید بتوان گفت دلیل اصلی این سردرگمی که در ابتدای آشنایی با بیت کوین به ما دست میدهد، پیچیدگی مضاعف آن است. بیت کوین با شاخههای علمی مختلفی در ارتباط است. مباحثی که بیت کوین با آنها سروکار دارد واقعاً زیاد است. بهطوریکه اگر بخواهید صرفاً با یکسری از مفاهیم اولیه آن آشنا شوید، احتمالاً باید رمزنگاری را در سطح ابتدایی یاد بگیرید (حداقل تفاوت بین کلید عمومی و کلید خصوصی را درک کنید)، تا حدودی از دانش کامپیوتر بهرهمند باشید (برای اینکه بدانید چه تفاوتی بین یک شبکه غیرمتمرکز با سایر سامانههای کامپیوتری وجود دارد)، از معاملهگری سردربیاورید (برای اینکه بدانید از کجا باید بیت کوین بخرید و چرا درحالحاضر این قیمت را دارد) و اطلاعاتی هم درباره نظریه بازیها داشته باشید (که درک کنید چه کسی بیت کوین را کنترل میکند و چرا تغییر دادن یا از کار انداختن آن تا این اندازه دشوار است). اینها را فقط برای شروع کار نیاز دارید! جالب اینجاست که هرچه در آن عمیقتر میشوید، رشتههای بیشتری ظاهر میشوند: اقتصاد کلان، مقیاسپذیری، رمزنگاری منحنی بیضوی، سیاست پولی، تاریخچه پول، سنجش و مطالعه کمیابی، قراردادهای هوشمند، زبانهای برنامهنویسی و اسکریپت، ساختارهای انگیزشی (مشوقها)، قوانین، مقررات و آییننامهها، حریم خصوصی، امنیت، روانشناسی و حتی زیستشناسی. میتوان گفت عملا با فهرستی بیپایان از مباحث طرف هستیم.
پیچیدگی بیت کوین را میتوان با چیزی که آن را گل بیت کوین (The Bitcoin Flower) و مارپیچ یادگیری بیت کوین مینامند نشان داد.
بدیِ ماهیت چند دانشی بودن بیت کوین این است که سبب میشود درک بیت کوین به آسانی امکانپذیر نباشد. اما جنبه مثبت آن این است که از ورودیهای متعددی میتوانیم وارد این دنیا شویم. اگر پیشزمینهای در علوم کامپیوتر، دانش مالی، معاملهگری، رمزنگاری، فیزیک، اقتصاد و نظایر آنها دارید، اگر طرفدار استاندارد طلا هستید، اگر طرفدار آزادی اینترنت هستید یا حتی اگر رویای کریپتوآنارشی (حذف دولتها با رمزنگاری) را دارید، راهی برای ورود به دنیای بیت کوین دربرابرتان باز است. جالب اینجاست که تمام این ورودیها به یک چیز ختم میشوند: بیت کوین پول آینده است. درواقع هر کسی با هر پیشزمینهای به همین نتیجه مشابه میرسد.